Spiraal laten plaatsen

Wilt een spiraaltje of de andere mogelijkheden van anticonceptie bespreken? Bespreek dit met uw huisarts

Plaatsing van het  spiraaltje:

Uw huisarts kan het spiraaltje voor u inbrengen.

Een uur voor het plaatsen van het spiraal kunt u een pijnstiller nemen. Bijvoorbeeld paracetamol 1000 mg of ibuprofen 600 mg. Of beide. Dit kan eventuele pijn of krampen achteraf (na plaatsing) verminderen.

Het spiraaltje wordt meestal tijdens of vlak na de menstruatie ingebracht. U bent dan zeker niet zwanger en het spiraaltje is direct betrouwbaar.

Na het inbrengen van het spiraaltje:

U kunt zich even duizelig voelen. Wanneer u zich weer goed voelt, kunt u direct naar huis. Het is verstandig om het die dag verder rustig aan te doen.

Wanneer u van tevoren een pijnstiller heeft ingenomen helpt die nog een paar uur. Heeft u geen pijnstiller ingenomen dan kunt u dat, zo nodig,  achteraf alsnog doen.

Noteer in uw agenda wanneer het spiraaltje is ingebracht, welk soort spiraaltje het is, en wanneer het vervangen moet worden. Het kan waarschijnlijk geen kwaad om een spiraaltje langer te laten zitten, maar het is niet zeker of het dan nog tegen zwangerschap beschermt.

Waar u op moet letten:

Neem contact op met uw huisarts: als u in de eerste dagen na plaatsen van het spiraaltje last krijgt van:

- abnormale afscheiding/ veel bloedverlies

- aanhoudende/ toenemende buikpijn

- koorts

Meer informatie spiraaltje

• Een spiraaltje is een klein ankertje dat de arts in je baarmoeder plaatst.
• Een spiraaltje voorkomt dat je zwanger wordt.
• Je kunt kiezen uit een spiraal met koper of een spiraal met hormonen.
• De koperspiraal werkt 5 of 10 jaar.
• Bij de koperspiraal kun je in het begin meer bloedverlies en pijn hebben.
• De hormoonspiraal werkt 5 of 6 jaar.
• Bij de hormoonspiraal word je vaak minder ongesteld of niet meer ongesteld.

Het hormoonspiraaltje

• Een spiraaltje is een klein ankertje dat de arts in je baarmoeder plaatst.
• Een spiraaltje voorkomt dat je zwanger wordt.
• In het hormoonspiraaltje zit 1 hormoon.
• Het hormoonspiraaltje werkt 5 of 6 jaar. Je hoeft er dus tot die tijd niet aan te denken.
• Vaak word je minder ongesteld of niet meer ongesteld.

Wat is een hormoonspiraaltje?

Het hormoonspiraaltje is een dun ankertje van kunststof. Het is ongeveer 3 cm lang. De arts plaatst het in je baarmoeder.

In het hormoonspiraaltje zit 1 hormoon: progestageen.

Aan het spiraaltje zitten 2 soepele draadjes. Die gaan door je baarmoedermond naar je vagina. Deze draadjes zijn nodig om het spiraaltje er weer uit te kunnen halen. Jij of je partner voelen de draadjes niet, ook niet bij de seks.

Het hormoonspiraaltje (Mirena) kan 6 jaar blijven zitten.

Sinds 2016 is er ook een hormoonspiraaltje met minder hormoon erin (Kyleena). Met dit spiraaltje is minder ervaring. Het heeft geen voordelen boven het hormoonspiraaltje dat er al langer is. Het hormoonspiraal met minder hormoon erin kan 5 jaar blijven zitten.

Hoe werkt het hormoonspiraaltje?

Het hormoonspiraaltje geeft elke dag een klein beetje hormoon af (progestageen). Dit hormoon zorgt hiervoor:

• Het slijm aan het begin van je baarmoedermond wordt dikker. Zaad (sperma) van de man komt daar minder goed doorheen.
• Een bevrucht eitje kan zich niet vastmaken in je baarmoeder.

Er komt minder hormoon in je bloed dan bij andere voorbehoedmiddelen met hormonen.

Het hormoonspiraaltje voorkomt zwangerschap heel goed.

De kans is heel klein dat je toch zwanger wordt. Van de 1000 vrouwen met een hormoonspiraal, worden minder dan 5 per jaar toch zwanger.

Als je overgeeft of diarree hebt, werkt het spiraaltje nog steeds.

Het hormoonspiraaltje voorkomt niet dat je een soa krijgt.

Wat doet een hormoonspiraaltje met mijn ongesteldheid?

Als je het spiraaltje net hebt, kun je 1 of meer van deze dingen merken:

• heel vaak een klein beetje bloed verliezen
• bloeden op een moment dat je het niet verwacht

Na een paar maanden merk je vaak dat dit verandert:

• Je verliest minder bloed bij je ongesteldheid.
• Of je wordt helemaal niet meer ongesteld.
• Soms kun je dan nog wel wat bloed verliezen op momenten dat je het niet verwacht.

Als je het spiraaltje er weer uit laat halen, ben je meestal snel weer regelmatig ongesteld.

Je kunt je ongesteldheid niet uitstellen met een hormoonspiraal.

Wat zijn de bijwerkingen van het hormoonspiraaltje?

Als je het spiraaltje net hebt kun je 1 of meer bijwerkingen hebben:

• hoofdpijn
• pijn in je borsten
• puistjes
• haaruitval
• lichte somberheid
• meer afscheiding uit je vagina. Dit kan meestal geen kwaad.

Je kunt ook nergens last van hebben. Als je wel bijwerkingen hebt, verdwijnen ze vaak binnen 3 maanden.

Er is ook een kleine kans dat het spiraaltje loskomt uit je baarmoeder. Dan kun je toch zwanger worden.
Dit is vooral zo als je het spiraaltje snel na een bevalling of abortus krijgt.

Bij het plaatsen is er een kleine kans dat het spiraaltje door je baarmoeder heen gaat en in je buik komt.
Dit gebeurt bij 1 op de 1000 vrouwen die een spiraal krijgen. Als je borstvoeding geeft is de kans hoger: bij 6 op de 1000 vrouwen.

Je hebt geen hoger risico op trombose (klonten bloed in je bloedvat) bij het hormoonspiraaltje.

Voor wie is een hormoonspiraaltje niet of minder geschikt?

Ook jonge meiden kunnen een spiraal krijgen. Ook als je nog geen kinderen hebt.

Soms is een hormoonspiraaltje minder geschikt, bijvoorbeeld:

• Als je niet wilt dat de arts je inwendig onderzoekt; of iets in je baarmoeder plaatst.
• Als je net bevallen bent (wacht tot 6 weken na de bevalling, als je borstvoeding geeft is langer wachten soms beter)
• Als je misschien een soa hebt. Door een soa kun je na het plaatsen van een spiraal een ontsteking van de eierstokken krijgen. Je krijgt een soa bijvoorbeeld na onbeschermde seks
  • met wisselende partners of
  • met iemand die veel sekspartners, afscheiding uit de penis of een soa heeft.
• Als je vleesbomen in je baarmoeder hebt.
• Als je borstkanker hebt of hebt gehad. Of als je drager bent van het borstkanker-gen BRCA1 of BRCA2.
  Of als er veel borstkanker in je familie voorkomt.
• Als je een leverziekte hebt.

Bespreek met je huisarts of een hormoonspiraaltje voor jou geschikt is.

Ik wil een hormoonspiraaltje laten plaatsen, hoe gaat dat?

Voordat de huisarts het spiraaltje plaatst:

• De huisarts plaatst het spiraaltje meestal tijdens of vlak na je ongesteldheid (tussen de 1e en 7e dag vanaf het begin van je ongesteldheid). Je bent dan zeker niet zwanger. En het spiraaltje beschermt ook meteen tegen zwangerschap.
• Als je het spiraaltje op een andere dag laat plaatsen:
  • dan moet je misschien eerst een zwangerschapstest doen om zeker te weten dat je niet zwanger bent.
• Je kunt 1 uur voor het plaatsen een pijnstiller slikken. Dit kan pijn tijdens en na het plaatsen minder maken. Slik bijvoorbeeld
  • paracetamol: 2 tabletten van 500 milligram
  • of naproxen : 1 tablet van 500 milligram
• Zeg het tegen de huisarts als je een soa zou kunnen hebben. De huisarts vraagt er meestal ook naar. Soms is een test en/of behandeling nodig. Als je een soa hebt tijdens het plaatsen kun je een ontsteking bij je eierstokken krijgen.

Tijdens het plaatsen:

• Je gaat liggen met je benen wijd. De huisarts voelt bij je van binnen hoe je baarmoeder ligt.
• Daarna doet de huisarts een eendenbek (speculum) in je vagina. Dit is van ijzer en lijkt op de kop van een eend. Hiermee kan de huisarts je vagina een beetje openen en naar je baarmoedermond kijken. Het inbrengen van een eendenbek kan raar voelen, maar doet geen pijn.
• De huisarts pakt je baarmoeder vast met een tangetje. Daarna meet de huisarts de lengte van je baarmoeder met een dun stokje. Dit kan pijn doen. Het lijkt op de pijn bij ongesteldheid. Meestal gaat de pijn ook snel weer weg.
• Dan schuift de huisarts voorzichtig het spiraaltje erin. Dit kan ook weer pijn doen.
• De huisarts knipt de draadjes af. Dit voel je niet.
• De huisarts haalt de eendenbek weer weg.

Meteen na het plaatsen:

• Je kunt na het plaatsen nog lichte pijn in je onderbuik hebben. Als je van tevoren een pijnstiller hebt geslikt helpt die nog een paar uur. Zo nodig kun je (nog) een pijnstiller slikken na het plaatsen.
• Sommige vrouwen voelen zich duizelig en moeten nog even blijven liggen.
• Andere vrouwen hebben nergens last van.
• Wanneer je je weer goed voelt, kun je direct naar huis. Doe het die dag verder rustig aan.

Controle bij het spiraaltje

Na plaatsen van het spiraaltje is er een kleine kans dat het spiraaltje niet goed blijft zitten. Kom daarom na 6 weken voor controle.

De huisarts kijkt of het spiraaltje nog goed zit. Hij/zij doet dit met een eendenbek.

Hoe gaat het verder bij een hormoonspiraaltje?

Schrijf op in je agenda of telefoon:

• wanneer het spiraaltje is geplaatst
• wanneer je een nieuw spiraaltje moet krijgen: na 5 jaar (Kyleena) of na 6 jaar (Mirena). Je moet dan namelijk zelf een afspraak bij de huisarts maken.

Laten verwijderen

• De huisarts verwijdert het spiraaltje door aan de touwtjes te trekken.
• Dit gaat heel snel. Het doet heel kort pijn. Het doet minder pijn dan het plaatsen.
• Wil je na het verwijderen niet zwanger worden, volg dan deze adviezen op:
  • Heb 7 dagen voor het verwijderen geen seks of alleen seks met condoom.
  • Of laat het spiraal verwijderen als je ongesteld bent.
  • Laat gelijk een nieuw spiraaltje plaatsen. Of kies een ander voorbehoedmiddel.
• Wil je wel zwanger worden? Bereid je dan goed voor. Begin al met slikken van foliumzuur voordat je het spiraaltje laat verwijderen. Lees de adviezen bij Ik wil me voorbereiden op een gezonde zwangerschap.

Hormoonspiraaltje en de overgang

Ben je in de overgang? Vanaf 1 jaar na je laatste ongesteldheid kun je met voorbehoedmiddelen stoppen.

Lees meer over het hormoonspiraaltje in de overgang en wanneer je het kan laten verwijderen.

Zie ook Ik ben in de overgang en wil voorkomen dat ik zwanger word.

Wanneer bellen bij een spiraaltje?

Bel dezelfde dag je huisarts als je 1 of meer van deze klachten krijgt in de eerste dagen na plaatsen van het spiraaltje:

• ongewoon vocht of slijm uit je vagina (bijvoorbeeld veel meer dan je gewend bent, met een andere kleur of een sterke geur)
• veel buikpijn die niet weggaat of steeds erger wordt
• koorts
• veel vaginaal bloedverlies

Bel ook met je huisarts als 1 of meer van deze dingen voor jou kloppen:

• Je houdt steeds afscheiding, buikpijn of bloedverlies.
• Je hebt een spiraaltje en denkt toch zwanger te zijn.
• Je denkt dat het spiraaltje niet goed meer zit.
• Je wil je spiraaltje laten vervangen of weghalen.

Meer informatie over voorbehoedmiddelen

Meer informatie over voorbehoedmiddelen en veilig vrijen:

• seksualiteit.nl
• soaaids.nl
• sense.info (vooral voor jongeren)
• anticonceptievoorjou.nl (vooral voor jongeren). Met keuzehulp: welke anticonceptie past bij jou?
• zanzu.nl (informatie in 16 talen).

We hebben deze informatie gemaakt met:

• de richtlijn voor huisartsen over anticonceptie.